Tìm hiểu về Ebola
Dược Sĩ Cung Hoàng Nhi
Bệnh Ebola, trước thường được biết với tên bệnh sốt xuất huyết Ebola, tuy ít thấy nhưng
là căn bệnh thật nguy hiểm với người, khỉ, hay các loài dã nhân. Đây là căn bệnh gây ra bởi vi khuẩn Ebola, có các triệu chứng không rõ ràng trong thời gian đầu, khi mới bị nhiễm bệnh vài ngày. Bệnh có thể phát triển ngầm, từ 2 ngày đến 21 ngày, nhưng trung bình từ 8 đến 10 ngày. Khi bệnh bộc phát, bệnh nhân bị sốt trên 38.6°C hoặc 101.5°F, bị nhức đầu, đau nhức bắp thịt, yếu ớt, tiêu chẩy, ói mửa, đau bụng. Ở giai đoạn cuối thường gây ra các triệu chứng chẩy máu nội tạng và ngoại tạng cơ thể, và bị bầm ngoài da.
là căn bệnh thật nguy hiểm với người, khỉ, hay các loài dã nhân. Đây là căn bệnh gây ra bởi vi khuẩn Ebola, có các triệu chứng không rõ ràng trong thời gian đầu, khi mới bị nhiễm bệnh vài ngày. Bệnh có thể phát triển ngầm, từ 2 ngày đến 21 ngày, nhưng trung bình từ 8 đến 10 ngày. Khi bệnh bộc phát, bệnh nhân bị sốt trên 38.6°C hoặc 101.5°F, bị nhức đầu, đau nhức bắp thịt, yếu ớt, tiêu chẩy, ói mửa, đau bụng. Ở giai đoạn cuối thường gây ra các triệu chứng chẩy máu nội tạng và ngoại tạng cơ thể, và bị bầm ngoài da.
Có 5 loại vi khuẩn Ebola, 4 trong 5 loại vi khuẩn này là vi khuẩn Zaire, Sudan, Tai Forest, và Bundibugyo, đã có tại Phi Châu với tử suất rất cao; trong đó Zaire là loại vi khuẩn cực kỳ nguy hiểm. Loại vi khuẩn thứ 5, Reston, đã phát hiện ở Phi Luật Tân, nhưng vi khuẩn nầy không làm chết người. Dịch Ebola thường chỉ hoành hành trong các thị trấn cỡ nhỏ hay trung bình ở Phi Châu, các khu vực này thường bị cô lập cho tới khi dịch Ebola ngưng. Tuy nhiên, bắt đầu từ Tháng Ba 2014, dịch Ebola đã bùng nổ và lây lan thật nhanh tới các thành phố lớn. Hiện nay, Ebola đang bộc phát tại 3 quốc gia Guinea, Liberia, và Sierra Leone, ở Tây Phi.
Nhưng trong thời đại du lịch bằng phản lực cơ, dịch Ebola đã tới Phương Tây thật nhanh! Một người bệnh Ebola đã chết sau khi nhập viện ở Đức. Một Trợ Tá người Tây Ban Nha đã bị nhiễm trùng sau khi chăm sóc cho một nhân viên truyền giáo, mắc bệnh ở Phi Châu, đã trở về Tây Ban Nha. Gần đây nhất, hai nữ Y Tá Hoa Kỳ ở Dallas, Texas, đã bị lây bệnh, sau khi chăm sóc cho Thomas Eric Duncan, người thiệt mạng đầu tiên tại Mỹ vì dịch Ebola. Đó là cô Phạm Nina, người Việt, 26 tuổi (đã được truyền máu từ ông Bác Sĩ Mỹ, Kent Brantly, người sống sót sau khi bị nhiễm vi khuẩn Ebola), nên hiện cô ổn định. Cô y tá thứ nhì là Amber Vinson, 29 tuổi, đang được điều trị ở Emory University Hospital.
Trước đây, Bác Sĩ Brantly nầy đã bị bệnh Ebola khi đến Liberia làm việc, đã được truyền máu từ một bệnh nhân Ebola đã khỏi bệnh ở Liberia. Ông đã được mang lập tức về Mỹ, và được chữa thêm bằng một liều thuốc thử nghiệm, Z-Mapp, ở Emory University Hospital in Atlanta, Georgia. Vào ngày 10/9/2014, BS Brantly đã hiến máu ở Mỹ cho đồng nghiệp là BS Rick Sacra (bị bệnh Ebola sau khi làm việc ở West Africa), nay đã hết bệnh. Ông Brantly cũng đã hiến máu cho phóng viên Ashoka Mukpo của NBC và cô Phạm Nina. Thật là hy hữu khi cả 2 người kia được khỏi bệnh và cô Nina đang ổn định vì họ có loại máu hợp với máu của ông Brantly và họ được uống thuốc thí nghiệm ở Mỹ nữa. Cách chữa trị hữu hiệu nhất hiện nay là truyền máu từ người đã lành bệnh cho người mới bị bệnh, vì chất kháng sinh rất mạnh trong máu của người khỏi bệnh có thể giúp bệnh nhân Ebola chống lại bệnh. Cũng vì hiện chưa có thuốc điều trị chính thức cho căn bệnh mới có nầy ở Mỹ. Thuốc chỉ đang thí nghiệm mà thôi.
Dr. Kent Brantly (left), who has been cleared of Ebola, has match blood types with Nurse Nina Pham (next). The 2nd Nurse, Amber Vinson (right of Nina) is treated in Atlanta, and Mr. Duncan (far right) died in Dallas from Ebola, Oct 8, 2014.
Các trường hợp vừa kể đã làm cư dân địa phương Dallas và dân chúng cả nước Mỹ xôn xao lo sợ, khi không biết Chính Phủ Mỹ chuẩn bị ra sao để đối phó với sự khủng hoảng và lan tràn của dịch Ebola. Vì bệnh dịch Ebola được xác nhận tại Texas Health Presbyterian Hospital, có 3 bệnh viện khác trong vùng Dallas đã thành lập các Khu Vực Cô Lập dành để chữa trị cho các bệnh nhân Ebola, là:
1. Children’s Medical Center Dallas dành cho các trẻ em có thể nhiễm bệnh Ebola.
2. Parkland Memorial Hospital và 3. Baylor Medical Center. Cả 2 bệnh viện nầy dành cho người lớn.
Các Khu Vực Riêng Biệt này được thành lập với sự cộng tác của Trung Tâm Phòng Ngừa Bệnh Dịch Liên Bang (C.D.C.) cùng đơn vị Y Tế và Sức Khỏe của Quận Hạt Dallas.
Khủng hoảng và sợ hãi về việc truyền nhiễm dịch Ebola có hợp lý không? Hãy tìm hiểu các dữ kiện sau:
Ta có thể hiểu được tại sao mọi người lo âu, vì trên toàn Hoa Kỳ chỉ có tất cả 18 giường bệnh trong 4 Bệnh Viện sau đây, là thật sự được trang bị đầy đủ và đã chuẩn bị từ lâu, để đối phó với các bệnh dịch nguy hiểm và mới (ở Mỹ) như Ebola:
1. Trung Tâm Y Tế Nebraska ở Omaha có 10 giường bệnh.
2. Bệnh Viện Emory University ở Atlanta có 3 giường bệnh.
3. Bệnh Viện St. Patrick ở Missoula, Montana có 3 giường bệnh.
4. Học Viện Quốc Gia Về Y Tế (N.I.H.) ở Maryland có 2 giường bệnh.
Dù đếm được cả thẩy 18 giường bệnh trên toàn quốc, nhưng thực tế chỉ có 11 giường là sẵn sàng, vì Văn Phòng Trung Tâm Y Tế ở Omaha đã tuyên bố, họ chỉ có thể chữa trị từ 2 đến 3 bệnh nhân một lúc mà thôi. Là vì họ không có đủ số nhân viên cần thiết vừa để chăm sóc bệnh nhân Ebola và vừa để thiêu hủy hoàn toàn số lượng quá lớn các vật liệu đã dùng săn sóc bệnh nhân, để tránh việc truyền nhiễm. Hãy nhớ là ở Bệnh Viện Dallas Presbyterian đã có tất cả 76 nhân viên liên hệ đến việc chữa trị chỉ có một bệnh nhân Ebola: Thomas Eric Duncan!!! (đến Texas vào ngày 20 tháng 9, từ Liberia, Phi Châu, và mất vào ngày 8 tháng 10 ở Dallas).
Như vậy, làm cách nào để chữa trị hiệu quả dịch Ebola tại Hoa Kỳ?
Hiện tại, chúng ta chưa có thuốc chủng ngừa, cách điều trị, hay cách chữa lành bệnh Ebola. Các Công Ty Dược Phẩm và các Khoa Học Gia đang cấp tốc nghiên cứu để khai triển thuốc chữa bệnh và thuốc chủng ngừa Ebola. Bệnh nhân Ebola được chữa trị bằng cách trợ giúp như truyền nước biển và các chất thuốc lỏng vào mạch máu, giữ lưu lượng Electrolytes, Oxygen thích hợp, theo dõi áp huyết và chữa trị các triệu chứng nhiễm trùng khác, nếu có.
Sau đây là các loại Thuốc Trị Bệnh và Chủng Ngừa đang trong thời gian thí nghiệm:
1. Brincidofovir: Thuốc chống vi khuẩn được phát triển do Công Ty Dược Phẩm Chimerix. Khởi thủy, thuốc này dùng để chữa các vi khuẩn có thề gây thiệt mạng như Bệnh Đậu Mùa, hay trị vi khuẩn Cytomegalovirus, một loại vi khuẩn gây mụn nhọt. Thuốc này cũng đã được thử nghiệm đặc biệt trong việc chữa trị vi khuẩn gây nên việc cảm lạnh thông thường. Thuốc Brincidofovir đã được thử qua ống nghiệm để chống vi khuẩn Ebola cho thấy nếu được tái tạo, thuốc sẽ có khả năng ngăn chặn vi khuẩn chết người này. Các cuộc thử nghiệm xa hơn với thú vật và con người đang được sắp xếp. Thuốc này đã được dùng cho Thomas Eric Duncan (đã chết tại Bệnh Viện Presbyterian) và cho Ashoka Mukpo (Phóng viên tự do của đài NBC, Mukpo, là người đã nhận huyết thanh từ Bác Sĩ Mỹ Brantly, người đã sống sót với Ebola sau khi đi chữa bệnh cho các bệnh nhân Ebola ở Phi Châu. Ông Mukpo hiện đang được điều trị tại Trung Tâm Y Tế Nebraska ở Omaha).
2. Zmapp: Đang trong giai đoạn phát triển đầu tiên do Công Ty Dược Phẩm Mapp. Dường như thuốc Zmapp có giúp đỡ tốt khi thí nghiệm trên các con khỉ bị nhiễm bệnh Ebola. Bác Sĩ Brantly và Y Tá Nancy Writebol đã xử dụng thuốc này khi điều trị tại Bệnh Viện Emory tại Atlanta. Cả Bác Sĩ Brantly và Y Tá Writebol hiện đang miễn nhiễm với Ebola.
3. TKM-Ebola: Sáng chế bởi Công Ty Dược Phẩm Canada Tekmira. Cơ Quan Quản Trị Thức Ăn và Dược Phẩm Hoa Kỳ (US Food Drug Administration) đã cho phép dược phẩm này xử dụng trong quá trình thử nghiệm, cho phép được dùng trong các điều kiện thí nghiệm của dược phẩm mới. Thuốc này đã được xử dụng cho Bác Sĩ Richard Sacra khi ông trở về từ Phi Châu và điều trị tại Omaha, Nebraska, và ông cũng đã được truyền máu từ Bác Sĩ Brantly.
4. Thuốc Chủng Ngừa:
A) Thuốc Chủng Ngừa Thứ Nhất: do GlaxoSmithKline và Học Viện Quốc Gia về Bệnh Tât Dị Ứng và Nhiễm Trùng. Do nhu cầu cấp bách, F.D.A. đã cho qua vài giai đoạn thử nghiệm thường phải có ở các phòng điều trị, và đã cho phép thí nghiệm sơ khởi trên con người. Thuốc Chủng Ngừa Thứ Nhất đã được thí nghiệm tại Mỹ và sẽ được thí nghiệm với các người tình nguyện khỏe mạnh tại nước Anh, Mali, và Gambia.
B) Thuốc Chủng Ngừa Thứ Hai: Bằng Sáng Chế Thuốc Chủng Ngừa Thứ Hainày được cấp cho Công Ty NewLink Genetics, có trụ sở tại Iowa, do Cơ Quan Y Tế Công Cộng Canada phát triển. Giữa Tháng 10/2014, thuốc sẽ được xử dụng tại Các Phòng Khám Trung Tâm Thử Nghiệm ở Học Viện Nghiên Cứu Walter Reed Army. Cơ Quan F.D.A. sẽ theo dõi kết quả các cuộc thử nghiệm này để có thể đi xa hơn trong giai đoạn tới.
Do Chính Phủ Liberia yêu cầu, Chính Phủ Canada đã gửi 1,000 liều Thuốc Chủng Ngừa Thứ Hai đến Liberia. Liều thuốc chủng ngừa này khi mới sáng chế đã được dùng cho một nhân viên làm trong Phòng Thí Nghiệm ở Đức năm 2009, khi nhân viên này nghĩ là ông ta đã sơ suất với mũi kim bị nhiễm vi khuẩn Ebola. Nhân viên này đã không bị bệnh.
C) Thuốc Chủng Ngừa Thứ Ba: Được khai triển và sáng chế bởi Học Viện Quốc Gia Về Y Tế ở Mỹ (N.I.H.). Thuốc nầy đã được thử nghiệm trên loài động vật có vú, cho thấy thành công khi dùng chung với Depovax. Thuốc Depovax được dùng để gia tăng khả năng miễn nhiễm của cơ thể.
Riêng ở Dallas, Cơ Quan Y Tế & Sức Khỏe Quận Hạt Dallas có số Điện Thoại để trả lời các câu hỏi về bệnh Ebola: 972-692-2738, từ Thứ Hai đến Thứ Sáu, từ 8 giờ sáng tới 6 giờ chiều.
Link: www. Dallascounty.org/department/
Dược Sĩ Cung Hoàng Nhi
Dallas, Texas, Ngày 20/10/2014
..............................
Nguồn Tham Khảo:
- Dallas Morning News, Wednesday 10/9/2014
- CNN. Com: “What’s more contagious than Ebola in the US? Concern about its spread” by Holly Yan,
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét