Nếu còn sống chị ở đâu?
Truyện ngắn củaThái Bá Tân
“Tôi là Nguyễn Văn Biên, lái xe, thuộc công ty X. Bộ Lâm nghiệp. Cách đây hai mươi ba năm, vào một đêm trời mưa to cuối tháng chín năm 1967, trên đường từ Châu Yên tới Sơn La, có một cô gái vẫy tay xin đi nhờ. Lúc ấy trời đã khuya, rừng núi vắng vẻ. Cô gái trạc hai mươi tuổi, đầu đội nón, tay xách chiếc túi nhỏ, quần áo ướt sũng, nói đi nhỡ đường gặp mưa bị cảm. Tôi cho cô lên xe. Trên xe chỉ có mình tôi.
Đi được một quãng, tôi dừng xe định dùng sức cưỡng đoạt cô gái. Cô cương quyết chống đỡ. Tôi dọa nếu không chịu, sẽ đuổi xuống. Cô gái khóc, van xin đừng làm thế, vì cô đang ốm, có thể chết. Thấy tôi một mực không thay đổi ý kiến, cô vùng ra và nhảy xuống đường. Tôi ngồi chờ trên xe, đoán cô sẽ không dám một mình ở lại, vì chỗ có người gần nhất cũng cách đấy hai mươi cây số. Nhưng cô gái vẫn không chịu lên xe lại mà cứ đứng khóc dưới trời mưa tầm tã, lẩy bẩy run vì lạnh... Cuối cùng tôi cho xe chạy tiếp. Đêm ấy tới trạm, khi trở lại bình tĩnh, tôi hết sức ân hận việc làm của mình, nhất là chuyện cô gái đang bệnh có thể chết.
Vì vậy tôi quay xe lại tìm nhưng không thấy cô đâu. Sau này tôi nhiều lần đến các nông trường và các bản lân cận tìm cô. Tuy nhiên, chẳng bao giờ có được chút tăm tích ...
Nay cô ở đâu, nếu còn sống, xin báo cho tôi ở số nhà... phố Long Châu - Hà Nội, cho phép tôi đến gặp, để xin cô tha thứ cho việc làm tội lỗi của tôi. Nguyễn Văn Biên".
Bà Bảo Châu đặt tờ giấy xuống bàn, ngả lưng vào chiếc ghế da, rồi thờ thẫn hồi lâu. Đang giờ nghỉ trưa. Trong phòng chỉ còn lại Bích Phương, cô thư ký xinh đẹp, vừa ăn xong đang ngồi soi gương sau chiếc máy chữ.
Bà Bảo Châu liếc qua tập giấy được xếp ngay ngắn trước mặt, hỏi:
- Ý kiến mọi người thế nào về tin của ông lái xe này?
Bích Phương còn bậm môi, dướn mắt thêm lần nữa trong gương, rồi mới ngẩng đầu đáp:
- Anh em nói đây là trường hợp khác thường, nên chờ ý kiến cô xem có nên phát không, rồi mới trình lên ban duyệt.
Mấy ngày vừa rồi bà Bảo Châu đi công tác nên ông Đại phó phòng thay bà quản lý công việc phòng thông tin kinh tế xã hội của đài phát thanh. Im lặng một chốc, Bích Phương quay sang bà:
- Cái ông lái xe này cũng lạ, cô nhỉ? Giận mà cũng thấy thương ông ta...
- Bề ngoài ông ta trông thế nào? - Bà Bảo Châu hỏi.
- Tin này được đăng ký từ sáng hôm kia, lúc cháu có việc đi vắng. Thế cô đồng ý cho phát chứ?
- Để cô xem đã - bà Bảo Châu lơ đễnh đáp.
Rồi bà đứng dậy, thong thả xuống căng-tin ăn trưa.
Bà Bảo Châu đã ngoài năm mươi, không thể gọi là xinh nhưng có vẻ ngoài đẫy đà, phúc hậu. Tóc bà còn đen và rất dài. Những hôm nóng nực, bà buộc thành một túm to sau gáy. Bà về làm việc ở đài phát thanh sau khi tốt nghiệp khoa văn trường tổng hợp. Suốt nhiều năm bà làm phóng viên, đi đây, đi đó rất xông xáo. Gần đây, vì không còn ai thích hợp hơn, bà được điều sang phụ trách phòng này. Tuy mới thành lập, nhưng công việc ở đây khá bận rộn. Ngày nào cũng có nhiều người đến xin đăng ký quảng cáo hàng hóa, hoặc quảng cáo các lớp ngoại ngữ, khiêu vũ, âm nhạc... Một phần không nhỏ trong số họ đến nhờ giúp tìm trẻ lạc, tìm người tâm thần bỏ nhà lang thang, đặc biệt là tìm lại những người thân lưu lạc từ nhiều năm về trước. Chính những chuyện này làm bà yêu thích công việc.
Hằng ngày đọc các tờ đăng ký, bà cảm thấy như được đưa trở lại quá khứ đau buồn, nhiều khi đến mức không thể tin nổi. Trước mắt bà hiện lên những đoàn người rách rưới, gầy còm, dắt díu nhau đi xin ăn rồi gục chết bên vệ đường, những cảnh cho con, vứt con, những cảnh ra đi vì uất hận, vì miếng ăn và vì vô số lý do khác... Tai họa như cơn bão khủng khiếp ập xuống những số phận đáng thương, dập vùi, ly tán họ mỗi người một phương. Nhiều chục năm sau họ vẫn sống trong lo âu, dằn vặt và thương nhớ. Họ vất vả đi tìm nhau, muốn biết ai còn, ai mất, muốn được bộc lộ lòng mình... nhưng không biết phải nhờ ai. Nay bỗng xuất hiện cái phòng của bà, thế là người ta bám lấy như người chết đuối bám vào cọng rơm nhỏ, dù chẳng mấy hy vọng.
Còn bà, không hiểu sao bà thấy mình cũng có lỗi trong những bi kịch của quá khứ ấy. Bà buộc mình có trách nhiệm phải giúp đỡ họ, phải góp phần hàn gắn những mảnh vỡ của cuộc đời họ. Một bé gái mười tuổi cầm đồng bạc cuối cùng ra chợ đong gạo cho mười miệng ăn trong gia đình, không may làm mất tiền, sợ về nhà mẹ mắng bố đánh, đã bỏ đi biệt tăm. Nếu còn sống, nay em đã gần sáu mươi. Các anh chị và bà mẹ của em đang nhờ bà Bảo Châu tìm hộ.
Có hai ông già từ tỉnh xa đến gặp bà, kể rằng vào năm 1945 không nỡ nhìn con chết đói, họ phải đem cho đứa bé kháu nhất trong số bốn người con. Đó là một cậu bé bốn tuổi, khôi ngô (vì xấu xí sẽ chẳng ai nhận). Hôm ấy nó được tắm rửa sạch sẽ, được cả nhà nhường cho ăn một bữa thật no. Rồi ông bà đem nó ra chợ huyện, đặt ngồi ngay trước cổng, bên cạnh cắm tấm biển với dòng chữ Xin các ông, các bà làm phúc nuôi hộ. Còn họ thì nấp trong bụi cây cách đó không xa, kiên nhẫn chờ đến lúc có người đến mang nó đi. Hai ông bà đứng nhìn theo, nước mắt giàn giụa... Bây giờ họ đến tìm bà Bảo Châu, kể lại những điều trên và nhờ bà tìm hộ con trai. Bà đã làm tất cả những gì có thể làm. Bà cho phát qua đài bảy lần, mỗi lần cách nhau ba ngày. Chưa đầy một tháng sau, có một trung tá không quân đến gặp bà, cho biết ông chính là đứa bé ngày xưa. Thay mặt bố mẹ đẻ và bố mẹ nuôi, ông trịnh trọng tặng bà một bó hoa thật to và hai gói kẹo, hai bao thuốc lá, một lạng chè cho anh em trong phòng. Hôm ấy thật là một ngày đáng nhớ. Nhìn người sĩ quan cao lớn, đẹp đẽ đang rạng ngời hạnh phúc, bà cảm thấy mình làm được điều gì đấy đích thực tốt đẹp và có ích cho đời.
Thỉnh thoảng bà cũng nhận được thư từ các tỉnh xa, báo tin rằng nhờ đài, họ đã tìm lại được người thân của mình. Tuy nhiên, những trường hợp may mắn như thế không nhiều. Dù sao, đây là công việc đáng làm và bà đã làm một cách say sưa...
Còn chuyện ông lái xe Nguyễn Văn Biên này là thế nào?
Suốt buổi chiều hôm ấy và cả ngày hôm sau, bà Bảo Châu luôn bị ám ảnh. Đây là trường hợp từ trước tới nay chưa hề gặp, vì vậy bà muốn suy nghĩ thêm trước khi cho phát. Trước mắt bà lúc nào cũng hiện lên hình ảnh một cô gái mảnh mai, sốt hầm hập, đứng một mình dưới trời mưa tầm tã trong rừng giữa đêm khuya. Cô sắp ngất, cô sợ chết, sợ ma, nhưng có một điều cô còn sợ hơn tất cả những điều ấy, là sự nhục nhã. Cô không thể chấp nhận điều kiện của tên lái xe vô lại, nhưng chiếc ca bin khô ráo, ấm áp kia lại thuộc về hắn. Hắn là người duy nhất có thể cứu cô, nhưng hắn lại đòi trả công... Cô thà chết chứ không làm theo lời hắn! Và cô gái tiếp tục đứng dưới trời mưa, ôm mặt khóc. Sau đó... Sau đó cô đi bộ một mình hàng chục cây số? Cô được chiếc xe khác mà người lái xe chưa mất hết nhân tính cho đi nhờ? Hay sau đó do dầm mưa, cô sốt nặng thêm và gục chết, xác nằm còng queo đơn độc bên đường?
Còn lái xe, cái gã Nguyễn Văn Biên khốn nạn ấy thì sao? Mà anh ta là người thế nào nhỉ? Một người đang tâm gây nên tội lỗi ghê gớm như thế lại biết hối hận ư? Đến mức suốt nhiều năm sau đã bỏ công tìm kiếm cô gái kia như anh ta nói? Hay anh ta phịa để tự bào chữa cho mình? Mà rồi không lẽ sau ba mươi năm không ngớt bị dằn vặt, bây giờ bỗng dưng không ai bắt, anh ta lại tự mình phơi bày tất cả quá khứ đểu cáng của mình? Không phải với một, hai người mà với tất cả mọi người! Qua đài phát thanh! Một hành động nên gọi là dũng cảm hay điên rồ?...
Bỗng nhiên bà Bảo Châu rất muốn gặp con người này. Để làm gì thì chính bà cũng không rõ.
Theo địa chỉ, bà tìm đến một ngôi nhà xinh xắn có hàng rào gạch bao quanh. Ra mở cửa là một người đàn bà gầy quắt có đôi mắt buồn và mái tóc điểm bạc.
- Thưa chị, đây có phải là nhà anh Nguyễn Văn Biên lái xe không ạ?
- Vâng - người đàn bà kia đáp, ngạc nhiên nhìn khách.
Bà Bảo Châu vội nói luôn:
- Tôi có chút việc muốn gặp anh ấy...
Bà kia do dự một chốc rồi đáp:
- Mời chị vào.
Căn phòng rộng và trống trải, chắc chỉ dùng để tiếp khách. Sát tường là chiếc bàn trà thấp và bốn ghế xa lông gỗ dán cáu bẩn. Bà Bảo Châu ngồi xuống một trong những chiếc ghế ấy, yên lặng chờ chủ nhà sang phòng bên chuẩn bị nước. Không hiểu sao bà cứ hình dung lái xe Biên là người to béo, có ria mép, da ngăm đen, và nhất thiết phải mặc áo phông sọc to. Bà định sẽ vào đề luôn, rằng bà từ đài đến, muốn hỏi thêm đôi điều trước khi cho phát cái tin ông ta yêu cầu...
Bà chủ nhà quay ra, đặt khay nước lên bàn rồi ngồi xuống ghế đối diện, nhìn khách chờ đợi.
- Dạ, anh Biên đâu ạ? - bà Bảo Châu hỏi vì mãi không thấy chủ nhà xuất hiện - Tôi đến đây nhân cái tin anh ấy xin phát qua đài...
Bà kia khẽ thốt:
- Thế ra cô là "cô ấy"? - Bà mở to mắt chăm chăm nhìn bà Bảo Châu, gần như hốt hoảng.
Bà Bảo Châu cũng lặng lẽ nhìn lại bà hồi lâu.
- Không, tôi là người làm ở đài phát thanh. Tôi muốn biết thêm đôi điều trước khi cho phát tin ấy. Hôm nay anh ấy không có nhà ạ?
Bà kia cúi đầu không nói gì, lúc sau mới thở dài đáp:
- Nhà tôi không còn nữa. Anh ấy chết đã năm năm...
Đến lượt bà Bảo Châu ngạc nhiên:
- Còn cái tin kia? Hóa ra không phải anh ấy đem nó đến đài ?
- Vâng - Bà chủ nhà nói - Tôi đã đến chỗ chị... Số là trước khi chết, anh ấy nhờ tôi sau này, nếu có thể, tìm gặp cô gái kia để thay mặt anh ấy xin lỗi hộ. Tôi đã hứa với anh ấy trong giờ anh hấp hối, tuy không biết sẽ làm điều đó bằng cách nào. Gần đây có mục nhắn tin qua đài, tôi mới nhờ chị. Nội dung cái tin ấy do tôi viết, đúng với sự thật và như chồng tôi mong muốn... Có sao không ạ? - Chủ nhà nhìn khách lo lắng - Không lẽ vì thế mà các chị không cho phát?
- Vấn đề không phải chỗ ấy - bà Bảo Châu đáp - Có điều từ trước tới nay chúng tôi chưa gặp trường hợp nào như của anh chị.
- Tôi hiểu, chắc chị thấy khác thường nên muốn biết hư thực thế nào. Chị yên tâm. Những điều tôi viết đều đúng sự thật. Chồng tôi đã nhiều lần kể tôi nghe chuyện này từ khi mới xảy ra...
Bà khẽ thở dài, ngồi im một chốc rồi tiếp:
- Nhà tôi là người lạ lùng. Anh ấy vốn ngang tàng, sống bừa bãi và chuyện rượu chè, trai gái đều có cả. Thế mà thật không ngờ, sau chuyện đó, anh ấy thành một người khác hẳn. Đến tôi là vợ mà cũng không hiểu nổi. Anh ấy trở nên ngơ ngác như người vừa ốm dậy, ít nói hẳn, chú ý tới vợ con hơn, đặc biệt không bao giờ uống rượu nữa. Tôi biết anh ấy rất đau khổ, hối hận vì luôn nghĩ tới cô gái nọ. Tôi tìm cách an ủi, có lần còn theo anh lên các nông trường vùng Mộc Châu, Yên Châu tìm cô...
Bà chủ nhà đột ngột ngừng lời, đưa chén nước mời khách. Bà cũng cầm một chén, nhấp nháp từng ngụm nhỏ.
- Chị nghĩ phát qua đài thế này, có hy vọng cô ấy sẽ lên tiếng không, nếu cô ấy còn sống?
- Thỉnh thoảng chúng tôi có được báo tin rằng nhờ đài, nhiều người đã tìm được người cần tìm - Bà Bảo Châu đáp, không quả quyết lắm.
- Tôi thì tôi không tin cô ấy sẽ tìm đến, nhưng dù sao cũng nhờ chị phát cho. Chả là nhà tôi muốn thế ... Trước lúc chết, nhà tôi có để lại bức thư, dặn tôi nếu gặp thì đưa cho cô ấy.
Bà lại vào buồng trong, lấy ra một phong thư không dán.
- Nếu muốn, chị cứ mở ra đọc.
Rồi bà bước ra khỏi phòng để khách được tự nhiên. Bức thư không dài, được viết bằng nét chữ nắn nót kiểu học trò:
"Suốt nhiều năm tôi tìm chị khắp nơi nhưng không thấy. Tôi đang bệnh nặng và chắc chỉ ít ngày nữa sẽ chết. Trước khi chết tôi viết mấy dòng để nếu lúc nào đó, nhờ phép lạ, người thân của tôi gặp được, sẽ đưa cho chị. Tôi biết tôi không đáng được tha thứ, nhưng lúc này, tôi đang hấp hối, tôi xin chị hãy tha thứ cho tôi! Nếu chị đã chết, thì xin linh hồn chị tha thứ cho tôi. Tôi đã bị trừng phạt quá nhiều cho hành động khốn kiếp đó của mình. Có lẽ trong đời ai cũng từng có những giây phút đen tối, những khoảnh khắc tồi tệ dẫn tới những hành động tội lỗi để phải luôn day dứt, ân hận về sau...
Một lần nữa xin chị hãy tha thứ cho tôi!".
Ba ngày sau, bà Bảo Châu cho phát qua đài tin về lái xe Nguyễn Văn Biên ...
Buổi tối, đến phần thông tin xã hội, bà đến ngồi gần ra-đi-ô, khoanh tay chăm chú lắng nghe. Vô tình, bà với tay vặn lớn âm thanh. Trong bà chợt nảy cái ý muốn lạ lùng là tất cả đàn ông đều phải nghe tin này. Tất cả không trừ một ai, trong đó có chồng bà, một người có vẻ ngoài lịch sự, nhân hậu nhưng thực chất là một kẻ ích kỷ, thô lỗ mà bà phải một mình chịu đựng mấy chục năm nay.
Đang đọc báo ở chiếc ghế bên cạnh, ông chồng bà chỉ lẳng lặng đứng dậy vặn nhỏ âm thanh, nhíu mày nhìn bà với vẻ khó chịu, rồi lại ngồi xuống, chúi đầu vào tờ báo.
Truyện ngắn của Thái Bá Tân
ếu cò
