Tản mạnThu 2024

Hôm nay, là giữa thu, ở xứ sở chủ yếu có 2 mùa mưa nắng này, thu dường như không ghé lại, có chăng, chỉ vài làn gió lành lạnh về đêm vừa đủ ấm một tấm mền mong mỏng. Hình ảnh: lá vàng rơi trong vườn; mây lang thang trên trời; lòng người như tĩnh lại, bên tách cà phê, rít một hơi thuốc thật dài, dõi mắt xa xăm về phương ấy…chỉ có trong tưởng tượng!

Thu về trong tuổi thơ tôi là của Thanh Tịnh: “ Hằng năm cứ vào cuối thu…”, của những cái bánh ít lá gai, kẹo ú, của những chiếc lồng đèn ngôi sao tự làm, dán bằng giấy vở cũ, tô vẽ đủ màu đủ kiểu chẳng giống ai, thế mà vui cả tháng! Có ai về ngày xưa không cho mình theo với!

Thời gian trôi, thu đưa tôi vào trong thơ Bích Khê: “ Ô! Hay buồn vương cây ngô đồng/ Vàng rơi! vàng rơi…thu mênh mông” (Tỳ bà), câu thơ hay vào bậc nhất Việt Nam! (chữ của Hoài Thanh-Hoài Chân). Bích Khê (1916-1946), tài hoa bạc mệnh, trước lúc đi xa, ông kịp để lại cho nền thi ca Việt một mùa thu bàng bạc sơn khê với “ Mây nhung pha màu thu trên trời/ Sương lam phơi màu thu muôn nơi”…Tuy “đu trend” theo Tỳ bà hành của Bạch Cư Dị, nhưng ông đã làm mới hoàn toàn hình ảnh và âm điệu. Toàn bài Tỳ bà, ông chỉ dùng một thanh bằng, hiệu ứng bình thanh này, tạo cảm giác buồn sâu lắng, thiết tha nhung nhớ về chuyện tình đã qua “ Tôi qua tim nàng vay du dương/ Tôi mang lên lầu lên cung Thương/ Tôi không bao giờ thôi yêu nàng/Tình tang tôi nghe như tình lang”. Tự đánh lừa tri giác của mình, biến “Tình tang” sang “Tinh lang”, ôi! Nghe sao đau xót quá! Sau này, Phạm Duy phổ nhạc lại thêm “ Trăng nay không nàng như trăng thiu/ Đêm nay không nàng như đêm hiu”. “Trăng thiu, đêm hiu”, hay quá, độc đáo quá! Phạm Duy đã làm cho Tỳ ba thêm sâu lắng, sâu sắc!

Thu về, buồn hay vui(?), cái không gian nó vậy, gió hiu hiu lạnh, lá lìa cành, mây trời ẩn hiện…làm tâm trạng con người thay đổi. Thu bắt đầu cuối tháng sáu âm lịch, cha ông ta tinh tế lắm, vận mùa thu vào hành trình của một đời người, nên có câu: sáu năm bảy tháng tám ngày, nghĩa là sáu mươi tuổi(U-70), chuyện sống chết còn tính đơn vị năm, năm nay còn nhưng sang năm có thể mất, tương tự U-80 tính tháng, U-90 tính ngày và tôi thêm U-100 tính giờ. Anh /chị U bao nhiêu? Tiến bộ của khoa học sức khoẻ, giúp chúng ta trì hoãn (delay), chứ hoàn toàn không thể xoá bỏ(delete). Xuân-Hạ- Thu và Đông, ta không bỏ chữ “D” sau được, buồn hay vui là chuyện cá nhân mỗi người. Mong chúng ta, ai cũng có một mùa thu rực rỡ (dẫu là hoài niệm), một mùa đông ấm áp trong đời!

Tôi, đã đôi lần nhìn thấy những chiếc lá chao nghiêng trên mặt hồ Gươm Hà Nội, đã một lần ngẩn ngơ trước mái tóc ai qua thơm thơm mùi hoa sữa. Thu Hà Nội đẹp, cái đẹp nơi đây đúng với 70 % những gì đã được nói đến trong thơ ca nhạc hoạ. Năm nay, siêu bão Yagi đã cướp đi mùa thu phương bắc, hiểu vô thường sao vẫn cứ xót xa!