Điều trị sỏi kẹt Niệu đạo bằng phẫu thuật Nội soi Bàng Quang xuyên da

Bs Võ Ngọc Thạch

Tóm tắt

    Tác giả giới thiệu phương pháp điều trị sỏi kẹt Niệu đạo bằng phẫu thuật Nội soi Bàng Quang xuyên da. Qua 8 trường hợp được thực hiện tại BVĐK Vĩnh Đức Quảng Nam, cho thấy đây là phương pháp an toàn, hiệu quả, và thẩm mỹ.

I/ Giới thiệu:

     -    Sỏi kẹt Niệu đạo là một cấp cứu Niệu khoa thường gặp.

-         Trên thế giới bệnh vẫn còn gặp ở hầu hết các quốc gia.

-         Tại Việt Nam tuy chưa có một thống kê đầy đủ nhưng chắc chắn bệnh vẫn còn gặp nhiều, nhất là khu vực miền trung.

-         Điều trị sỏi kẹt Niệu đạo cũng như sỏi Bàng quang ở các nước phát triển hầu như không còn mổ mở, các phương pháp như: tán sỏi bằng laser ( laser lithotripsy) , tán sỏi bằng thủy điện lực (electrohydraulic lithotripsy)  bóp sỏi bằng dụng cụ qua nội soi bàng quang...đã được áp dụng.

-         ở Việt Nam mổ mở vẫn là chủ yếu, chỉ có một vài BV tuyến tỉnh mới được trang bị dụng cụ bóp sỏi qua nội soi bàng quang. Một vài nơi trước đây và hiện nay còn dùng phương pháp bóp sỏi mù bằng dụng cụ. Bóp sỏi dưới màng tăng sáng là một cải tiến kỹ thuật trước đây của BVĐK Quảng Nam.

-         Tại Quảng Nam, lần đầu tiên chúng tôi áp dụng phương pháp lấy sỏi kẹt Niệu đạo bằng phẫu thuật Nội soi Bàng Quang xuyên da và bước đầu đạt được những kết quả khả quan. Chúng tôi muốn giới thiệu phương pháp mới này để các nơi có điều kiện tương tự có thể áp dụng.

II/ Bệnh nhân và phương pháp nghiên cứu:

    Tiêu chuẩn chọn bệnh

-         Tuổi ≥ 18

-         Có sỏi kẹt ở Niệu đạo ( xác định bằng X-quang, Siêu âm)

-         Không có bệnh lý gì ở Niệu đạo ( Túi thừa...)

-         Thành Bàng quang không dày

-         Không có tiền sử mổ Bàng quang (tương đối)…

Phương pháp nghiên cứu: tiền cứu, mổ tả, không so sánh.

  * Trang thiết bị dụng cụ:

-         Dàn máy phẫu thuật nội soi

-         Trocar: 10 mm, 5 mm

-         Kẹp Alis hay Babcock nội soi

-         Thông tiểu các loại....

   * Thực hiện:

-         Vô cảm: Tê tủy sống

-         Bệnh nhân nằm ngữa.

-         Sát khuẩn vùng hạ vị, dương vật.

-         Đặt thông Niệu đạo và bơm nước muối sinh lý đẩy sỏi lên Bàng quang.

-         Tiếp tục bơm vào Bàng quang khoảng 300-350 ml

-         Đặt trocar 10 mm vào vùng đỉnh BQ

-         Đưa ống soi vào xác định sỏi trong lòng BQ và thám sát

-         Đặt tiếp trocar 5mm vào BQ và chuyển ống soi qua trocar này

-         Đưa dụng cụ vào gắp sỏi

-         Lưu thông Niệu đạo

-         Khâu da 2 lỗ trocar.

   * Hậu phẫu:

          - Kháng sinh thông thường

          - 2-3 ngày ra viện, cắt chỉ và rút thông tiểu vào ngày thứ 5 ( ở cơ sở y tế

               địa phương)

III/ Kết quả:

Từ 3/2012 đến 5/2013, có 8 trường hợp được thực hiện với phương pháp trên

Ghi nhận các chỉ số sau

-         Tuổi: nhỏ nhất  24 t

          Lớn nhất 57 t

-         Giới:  tất cả đều nam

-         Thời gian thực hiện: nhanh nhất: 10 phút

                                            Chậm nhất: 35 phút

-         Tai biến, biến chứng trong và sau mổ: Không có

IV/ Nhận xét-Bàn luận:

     Cơ sở lý thuyết:

     1, Sỏi kẹt ở Niệu đạo đều có kích thước nhỏ, chiều ngang viên sỏi

          luôn   <1cm và như thế lấy qua trocar 10mm dễ dàng.

      2, Bàng quang là cơ quan rỗng, chứa nước, phù hợp với phẫu thuật nội soi.

           qua ống soi, thấy hết những bệnh lý khác của BQ như: bướu, túi thừa…

      3, Cơ Bàng quang rất dễ lành nếu được giải áp tốt.

      4, Mọi can thiệp bằng dụng cụ vào Niệu đạo đều không tốt, ít nhiều cũng

          làm tổn thương niêm mạc, nếu tổn thương sâu, sẽ để lại sẹo và gây hẹp về

          sau. Đó là chưa nói đến những tai biến như: thủng, rách…Niệu đạo vô

          cùng nguy hại.

 Trên cơ sở đó, chúng tôi, triển khai phương pháp này, mặc dù BV của chúng

  tôi có đầy đủ dụng cụ bóp sỏi qua Nội soi Bàng quang!

         - Hạn chế của phương pháp là: không thể lấy được những viên sỏi

              lớn hơn 2cm vì dụng cụ nhỏ, mảnh mai.

V/ Kết luận:

Mặc dù số lượng Bệnh nhân chưa nhiều nhưng, bước đàu cho thấy đây là phương pháp có nhiều ưu điểm vượt trội so với mổ mở và bóp sỏi qua nội soi BQ, trong bệnh lý sỏi kẹt Niệu đạo và sỏi Bàng quang có kích thước nhỏ một cách an toàn, hiệu quả, thẩm mỹ và đặc biệt là không can thiệp dụng cụ “cơ học” vào Niệu đạo.

Tham khảo Y văn cũng như mạng internet cho tới thời điểm này (12/2013) chưa thấy ai sử dụng dụng cụ phẫu thuật nội soi để lấy sỏi kẹt Niệu đạo như chúng tôi đã làm.

                                    Hình ảnh trong một ca phẫu thuật

Sỏi nằm ở Niệu đạo

Bơm nước đẩy sỏi vào BQ

Đặt trocar 1,và soi BQ

Đặt Trocar 2 và đưa dụng cụ lấy sỏi

viên sỏi trong BQ

Gắp sỏi

Khâu da, lưu thông

Tài liệu Tham khảo

1.     Charles B. Brendler (1991) Cystolithotomy and Cystolitholapaxy in Urologic Surgery James F . Gelenn (ed)  pp: 466-472. J. B . Lippincott Company.

2.     James . E . Lingeman, MD . David A . Lifshitz, MD (2002) . Calculus blader in Campbell^’ s Urology Walsh – Retik – Vaughan – Wein (ed)  8^th   pp: 3384-3386. Philadelphia

3.     Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Thị Thuần…Nhận xét 25 trường hợp kẹp sỏi Bàng quang tại khoa Thận- Tiết niệu, BV E Trung ương, từ 11/2008- 11/ 2010. Y Học Thực hành số:769+770/2011.trang:89-92.

----000000-----