Hedy Lamarr - Nữ tài tử của Hollywood, người phát minh ra Wi-Fi

 Frid Bùi Phạm Thành 

Nếu bạn vào Google để tìm "top inventors of all time" thì sẽ thấy ở đầu trang có một hàng hình ảnh của những nhà phát minh. Trong hàng cuối của chuỗi hình ảnh, bạn sẽ thấy hình của một phụ nữ đẹp như tài tử đóng phim. Vâng, đó là nữ tài tử của thời vàng son Hollywood, người gốc Áo (Austrian) tên là Hedy Lamarr, đồng thời là mẹ đẻ của Wi-Fi. Trong thời Thế Chiến II,  năm 1942 bà là người đồng phát minh ra "Phương pháp thông tin bí mật" (Secret Communication System) để quân địch không phát hiện được thông tin truyền đi bởi làn sóng vô tuyến (radio frequency). Phương pháp này đưa đến việc phát minh ra điện thoại vô tuyến (cell phone), GPS, Bluetooth, Wi-Fi và hệ thống thông tin bảo đảm của quân đội (secure military communications) ngày nay.

Hedy Lamarr (sinh: 9 tháng 11 năm 1914 - mất: ngày 19 tháng 1 năm 2000) năm 18 tuổi đã là tài tử điện ảnh ở Âu Châu và được tiếp xúc với khoa học ứng dụng (applied science) khi lập gia đình với Friedrich Mandl, nhà chế tạo vũ khí. Là một người rất ghen tuông, Mandl không muốn bà Lamarr đóng phim và lúc nào cũng ở bên cạnh ông, kể cả những cuộc họp về thương mại cũng như bàn luận về kỹ thuật cho quân đội.

Sau khi ly dị với Mandl, bà Lamarr trở lại với Hollywood và gặp George Antheil là một nhà soạn nhạc, tác giả và sáng tạo. Vào đầu Thế Chiến II, bà và ông Antheil sáng chế ra hệ thống vô tuyến để hướng dẫn ngư lôi (torpedo) cho quân đội Đồng Minh. Phát minh này được ghi nhận bởi United States Patent Office với bằng sáng chế mang số 2,292,387 ngày 11 tháng 8 năm 1942, ghi tên là Hedy Kiesler Markey, với họ của chồng.

Vào thời gian đó, phát minh mới này không được dùng vì Hải Quân Hoa Kỳ không muốn dùng kỹ thuật được phát minh bên ngoài quân đội. Mãi đến năm 1962, vào thời gian Nga Xô đặt dàn phóng hoả tiễn ở Cuba "Cuban missile crisis", thì Hải Quân Hoa Kỳ mới dùng kỹ thuật này trên các chiến hạm.

Năm 2014 tên của bà được ghi vào danh sách những nhà sáng chế của quốc gia National Inventors Hall of Fame.

Hedy Lamarr mất ngày 19 tháng 1 năm 2000 tại Casselberry, tiểu bang Florida ở tuổi 85. Bà mất đúng vào ngày sinh nhật thứ 55 của cô con gái, Denise. Con trai của bà là Anthony Loder đem tro của bà về Austria và trải xuống vùng Vienna Woods như lời ước muốn sau cùng của bà. Năm 2014 một ngôi mộ danh dự của bà Lamarr được đặt ở nghiã trang trung ương ở Vienna cho công chúng chiêm ngưỡng.

Bùi Phạm Thành