Sự
tích chiếc xe trâu
Nguyễn Quang Lập
Trích
cuốn Chuyện đời vớ vẩn do Nhà xuất bản Văn Học ấn hành
Những năm tám mươi mình ở quê, mỗi lần ra Hà Nội
mình thường trọ hai nơi, một là nhà Phạm Xuân Nguyên, hai là nhà Phùng Quán.
Chỉ hai nơi đó là mình cảm thấy hoàn toàn tự do như ở nhà mình. Nhà thằng
Nguyên bằng cái lỗ mũi, chưa đầy chục mét vuông. Vợ chồng nó còn trẻ, có mình
chúng nó như bị cấm đoán chuyện vợ chồng, rất khổ nhưng chúng nó vẫn vui vẻ.
Mình cũng ái ngại lắm. Thường trước khi ngủ mình nốc rượu thật say, một là để
ngủ cho ngon, khỏi phải tưởng tượng lung tung, hai là ngầm thông báo cho chúng nó
là mình say rồi, “chết” rồi, muốn làm gì thì làm, hi hi.
Lúc đầu cứ ra Hà Nội là mình tấp vào nhà thằng
Nguyên. Một hôm, anh Quán đến chơi nhà thằng Nguyên gặp mình ở đấy. Tàn cuộc
anh kéo mình ra ngõ, nói mày vô nhà lấy đồ anh chở lên nhà anh. Mình ngạc
nhiên, nói răng rứa anh. Anh cười, vỗ nhẹ vai mình, nói mày có vợ rồi mà tồ
lắm. Mày nằm chềnh ềnh ra đó, tụi nó biết mần ăn ra răng. Mình ok liền, vui vẻ
theo anh về nhà. Bây giờ mình mới để ý chiếc xe đạp của anh Quán, nó to quá cỡ,
trông thô kệch kinh hồn, chưa bao giờ mình thấy chiếc xe đạp nào to kềnh càng
và thô kệch như xe này, ống tuýp khung xe to hơn cổ tay, nan vành xe chiếc nào
chiếc nấy to bằng đầu đũa, không thèm nói ngoa.
Anh Quán nói đó là xe trâu, người Nga dùng nó
làm xe thồ, chở vài tạ vẫn chạy tốt. Mình hỏi sao anh mua xe này. Anh cười cái
hậc, nói tiền đâu mà mua, có tiền cũng chẳng có mà mua, xe này khắp Hà Nội bói
không ra một chiếc. Mình nói ủa, rứa răng anh có. Anh nói người ta tặng. Mình
hỏi ai tặng, anh nói Lênin. Mình cười phì, nói anh không biết nói trạng. Lênin
chết năm nào, anh sinh năm nào mà bảo Lênin tặng anh chiếc xe đạp này. Anh cười
hì hì, nói rứa mới tài.
Mình không hỏi nữa vì biết thế nào anh cũng kể, tính anh thích kể
có đầu có đuôi, ít khi kể gọn lỏn một câu. Anh hay kể mấy chuyện liên quan đến
sự viết của anh. Anh kể cái truyện Vượt Côn Đảo tất
nhiên anh bịa, hồi đó nghe người ta kể lại một phần anh bịa ra chín phần. Cho
đến ngày anh ngồi kể cho mình nghe, khoảng năm 85 - 86 chi đó, anh vẫn chưa
biết Côn Đảo méo hay tròn. Trong đó có mấy câu anh tả con đường từ nhà tù ra
bãi dương (trường bắn) được lót xương của các tù nhân bị án tử hình. Là anh bịa
ra thế để nâng cao lòng căm thù Đế quốc thực dân chứ xương người làm sao lót
được đường. Chẳng ngờ trong hồi ký của một ông ở tù Côn Đảo về (ông này nổi
tiếng lắm, không dám nêu tên, hi hi) khi viết về con đường này cũng tả y chang
như anh tả, cũng con đường lót xương các tù nhân, he he.
Cũng chuyện tù Côn Đảo, trong Trường ca Võ Thị Sáu (thực
ra là bài thơ dài, in nguyên một trang báoTiền Phong) anh viết
tuổi 16 chị Sáu vẫn hái hoa lê-ki-ma cài tóc. Buổi sáng ngày bị hành hình, chị
đã ngắt một nhành hoa lê-ki-ma cài lên mái tóc, trên đường ra pháp trường chị
vừa đi vừa hát. Anh đâu biết lê-ki-ma là cây gì, nghe cái tên đẹp thì tưởng hoa
của nó chắc đẹp lắm. Sau này mới biết lê-ki-ma thực ra là cây quả trứng gà, hoa
đã xấu lại đầy nhựa, “ngắt một nhành hoa cài mái tóc” có mà dở hơi. Ai dè bác
Nguyễn Đức Toàn lấy cảm hứng từ bài thơ của anh để viết bài Biết ơn Võ Thị Sáu (chắc khi đó bác Toàn cũng
không biết cây lê-ki-ma là cây gì): Mùa hoa lê-ki-ma nở ở quê ta
miền đất đỏ/ Thôn xóm vẫn nhắc tên người anh hùng/ Đã chết cho mùa hoa lê-ki-ma
nở…Chị Sáu đã hy sinh rồi/ Giọng hát vẫn như còn vang dội vào trái tim…Anh
Quán cười khà khà, nói sau này hễ viết về chị Võ Thị Sáu thì người ta lại bê
nguyên chi tiết này vào, vui quá là vui.
Đến ngày thứ ba anh Quán mới kể sự tích chiếc xe
trâu. Bữa đó trời mưa, anh đi đầu về, chạy rật rật vào nhà, miệng nói tay chỉ,
nói Lập Lập mày bê chiếc xe đạp vào nhà cho anh. Mình chạy ra, vừa nhấc lên đã
lè lưỡi, nặng quá là nặng. Mình vừa thở vừa nói xe này đúc bằng sắt hay sao,
nặng như chiếc xe máy. Anh Quán cười nhẹ, nói thì bằng sắt chứ sao, có tí nhôm
nào đâu, có rứa mới gọi là xe trâu. Anh lôi chai rượu vừa kiếm đâu về rót ra
hai ly, nói uống đi. Xe này anh kiếm được thời viết văn chui đấy, chuyện hay
lắm.
Anh kể đâu như năm 69 - 70, bé Đỗ Quyên, con gái
đầu của anh, đang học cấp I. Mùa hè thì không sao, cứ đến mùa đông là nó thường
xuyên đi học muộn. Trời rét mướt cả nhà ngủ khì trong chăn ấm, đến khi tung
chăn vùng dậy đã bảy, tám giờ rồi. Con gái bị cô giáo phê bình liên tục, anh
xót lắm, nghĩ bụng không biết làm thế nào kiếm được cái đồng hồ báo thức. Đồng
hồ báo thức Liên Xô hồi đó bán phân phối giá 20 đồng, đối với anh Quán là cả
một món tiền to. Nhưng giá có kiếm được 20 đồng cũng chả đến lượt anh, sổ gạo
còn hồi hộp sợ có ngày bị cắt mất, anh đâu dám mơ được phân phối đồng hồ.
Đến chơi nhà Trần Dần, anh thấy có tờ họa báo Phụ nữ Liên Xô, vừa lật vài trang chợt thấy thông báo
thể lệ cuộc thi viết về Lênin. Ngó xuống phần giải thưởng, giải khuyến khích là
đồng hồ báo thức, bút máy và một vài thứ khác. Lập tức anh về nhà viết ngay,
quyết giành cho được cái giải khuyến khích. Chừng hai ngày anh viết xong cái
truyện Như con cò vàng trong cổ tích(còn tiếp)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét